Familie Vermeulen Bosch Broks Habraken

Wester- of Raamkerkhof, 1655 – 1866

In 1655 werd in een keur vastgelegd dat het Wester- en Noorderkerkhof te klein waren geworden. Bovendien wilde het stadsbestuur voorkomen dat de lijklucht van de kerkhoven besmettelijke ziekten zouden overbrengen. Het besluit wordt genomen om beide kerkhoven te verplaatsen en de oude te ontruimen. Uitbreiding ter plekke was zondermeer onmogelijk omdat ze inmiddels al midden in de stad lagen.

Waar ooit het Raamkerkhof lag, is nu een plantsoen.

Het Westerkerkhof werd verplaatst naar het bolwerk ‘Rijkeroord’ bij de Raampoort, sindsdien ook bekend als het Raamkerkhof. Het kerkhof werd in beheer gegeven aan de Hervormde Kerk.

In december 1865 werd het Westerkerkhof, net als het Noorderkerkhof, gesloten. Rond de sluiting voerde de gemeente Amsterdam nog een korte strijd met de Hervormde gemeente over de vraag of doorgegaan mocht worden met begraven. De gemeente Amsterdam won het pleit en de Hervormde Gemeente sloot hun begraafplaatsen in 1866.

In 1875 kreeg de gemeente de terreinen van de Wester- en Noorderbegraafplaats op de bolwerken in handen. Daarvoor betaalde de gemeente een vergoeding van 903,15 gulden voor de bomen en opstallen. In 1876 werd besloten de voormalige begraafplaats in te richten als plantsoen en wandelplaats, ter vervanging van andere op te ruimen plantsoenen waar huizen werden gebouwd. Een deel van het bolwerk waarop de begraafplaats lag, verdween door het recht trekken van de Singelgracht. Erachter werd de Marnixstraat gerooid en op het rechthoekige terrein dat overbleef werd in 1880 een wat hoger gelegen plantsoen aangelegd. Het draagt vandMonument op het ossuarium (beenderkelder) van het Raamkerkhof op de Noorderbegraafplaats.aag de dag de naam 2e Marnixplantsoen.

Een deel van de botresten werd in 2000 bijgezet in een ossuarium op de Nieuwe Noorderbegraafplaats. Daar, op een kleine uitbreiding van de begraafplaats, is een eenvoudig monumentje opgericht. Abusievelijk staat hier op het monument Tweede Weteringplantsoen. Te zijner tijd zal hier een passend monument geplaatst worden.

Kerkhof bij de Westerkerk, ca. 1618 – 1655

Bij de stadsuitbreidingen aan verschillende zijden van de stad kwamen ook nieuwe begraaflocaties ter beschikking. Bij de Westerkerk ging dat met net zoveel snelheid als bij de Zuiderkerk. Al voor de kerk hier gebouwd werd, was er al voorzien in de aanleg van een kerkhof. De eerste dode werd hier in 1618 begraven, terwijl de bouw van de kerk in 1620 werd begonnen. Het kerkhof lag daarna ten noorden en ten oosten van de kerk en strekte zich uit van de Keizersgracht tot de Prinsengracht. Het kerkhof was omgeven door een mHet poortje dat ooit toegang gaf tot het Westerkerkhof.uur en aan de oostzijde, langs de Keizersgracht lag een fraaie classicistisch vormgegeven poortje dat toegang gaf tot het kerkhof. Het poortje was volop bezet met schedels en knekels. Die treffen we vandaag de dag ook nog aan op de toegangen tot de kerk aan de oostzijde. Aan de zuidzijde van de kerk lag de Westermarkt, dat daadwerkelijk gebruikt werd voor de markt.

In 1655 was het Westerkerkhof, net als het Noorderkerhof, te klein geworden. Het kerkhof kon de grote aantallen doden die vielen door de pest niet meer aan en uit het oogpunt van hygiëne (angst voor de besmettelijke luchten die van de begraafplaatsen kwamen) besloot men het kerkhof te sluiten. In plaats daarvan werd een ruimere begraafplaats geopend op het bolwerk “Rijkeroord” bij de Raampoort.

Hedendaagse aanblik van het Westerkerkhof aan de noordzijde.Na de opheffing van het kerkhof werd de ruimte bij de markt getrokken, waardoor de openbare functie van het kerkhof bleef bestaan. Nog later werd een deel van het kerkhof bebouwd. Een deel van het kerkhof werd in 1791 uitgegraven voor een van de stedelijke verswaterbakken waarvan de stad er in die tijd zo’n dertig kreeg. Vandaag de dag zit hier ook een restaurant en het homo-monument heeft hier ook een plaats gekregen.

Wanneer u rond de kerk loopt ziet u ondermeer de toegangen die rijk versierd zijn met funeraire verwijzingen. Aan de Prinsengracht zit een poortje met een meer wereldlijke voorstelling van treurende putti. Dit poortje gaf in de zeventiende eeuw toegang tot het kerkhof en werd vervaardigd door Pieter de Keyser. Achter het poortje is nog een spoor van de oude situatie te zien. Ooit zaten hier ramen die uitkeken op het kerkhof. Nu zijn ze dichtgezet en is de toegang overdekt. Een poortje in de noordzijde van de kerkmuur lijkt gemaakt te zijn om toegang te geven tot het oude kerkhof, maar werd pas veel later aangebracht, als doorgang naar de latere aanbouw. In de kerk vinden we ondermeer een verwijzing naar het graf van Rembrandt en de vloer bestaat nog geheel uit zerken.

 

bron:
www.dodenakkers.nl