Oude Kerk, Amsterdam

Locatiekaart

Breedtegraad 52.374384574756185
Lengtegraad 4.898191324789605
 
Alternatieve namen Taal Datumbereik waarin dit een geldige naam was.
Sint Nicolaas Kerk voor 1578
 
Besloten in
Amsterdam
 
Locatie bevat

Verhaal

De Oude Kerk

De Oude Kerk is het oudste nog bestaande gebouw van Amsterdam.
De kerk werd gewijd aan de heilige Nicolaas, bisschop van Myra, door Guy van Avesnes, de bisschop van Utrecht. Tot de Alteratie heette de kerk dan ook de Sint Nicolaaskerk. Sint Nicolaas was onder meer de patroon van de zeelieden en werd vooral in havensteden vereerd.
In september 2006 werd het 700-jarige gebruik van deze kerk gevierd. Ter gelegenheid hiervan werd op 17 september een replica terug gehangen van het tijdens de Beeldenstorm van 1566 verdwenen Angelusklokje in het kleine torentje boven op het kerkdak.

Op de plaats waar de Oude Kerk staat, stond in de 13e eeuw een kleine houten kapel met een begraafplaats. Bekend is dat in 1280 de pastoor van Amestelle, het huidige Ouderkerk, de zorg had voor twee kerken. Vermoedelijk was de tweede, de aan Ouderkerk ondergeschikte Oude Kerk in Amsterdam. De kerk in Ouderkerk is dan wel de moederkerk, maar was door de dochter te Amsterdam in korte tijd boven het hoofd gegroeid.

In 1334 wordt Amsterdam een zelfstandige parochie
De Oude Kerk wordt de parochiekerk met een eigen pastoor. Hieraan kwam in het begin van de 15e eeuw een einde toen het westelijk deel van de stad met de Nieuwe Kerk een eigen parochie kreeg. Sindsdien sprak men van de Oudekerks- en Nieuwekerkszijde, wat spoedig verkort werd tot Oude- en Nieuwezijds.
De Oude Kerk bleef voorlopig de hoofdkerk van Amsterdam

De stadsbranden van 1421 en 1452 hebben de Oude Kerk niet verwoest
De Oude Kerk heeft een rijke bouwgeschiedenis. In de tweede helft van de 13e eeuw werd de houten kapel vervangen door een stenen zaalkerk.
Na 1300 bouwden de Amsterdammers de eerste hallenkerk van Holland.
In de eerste helft van de 16e eeuw is de kerk verbouwd. Eerst werd het schip verhoogd met een lichtbeuk, daarna, rond 1550, werd ook de kruising verhoogd. Tenslotte werd in 1558-1560, met de opbrengst van een loterij, een lichtbeuk op het koor geplaatst en werd in 1564 de toren verhoogd. Het laatste was noodzakelijk geworden door de verhoging van het schip met een lichtbeuk. In 1565 werd de huidige Oudekerkstoren gebouwd.
Problemen met de fundering hebben echter in 1951 geleid tot de sluiting van de kerk wegens instortingsgevaar, waarna een 24 jaar durende restauratie plaatsvond. In 1994/1998 is de kerk opnieuw gerestaureerd.

De Oude Kerk is een voorbeeld van Hollandse baksteengotiek. De constructie is licht, omdat de heipaaltjes waarop de kerk staat, niet genoeg draagvermogen hebben: de toegepaste heitechniek was nog primitief.
Het verhaal dat de kerk gebouwd zou zijn op een uitloper van het Muiderzand is een fabel gebleken.
Het karakter van een hallenkerk is bewaard gebleven.

Groentemarkt
Iedere maandag en vrijdag verkochten de tuinders uit de Diemermeer tussen twaalf en één uur hun producten bij de kerk. Op de prent zijn alle aanbouwtjes te zien zoals kapellen, het doodgravershuis en het kantoor van de huiszittenmeesters die verantwoordelijk waren voor de armenzorg.

Beeldenstorm en Alteratie
Tijdens de Beeldenstorm in 1566 zijn de altaren van de Oude Kerk beschadigd.
Na de Alteratie van 1578 werd de kerk ontdaan van zijn beelden en dergelijke en heringericht voor de protestantse eredienst.
In 1584 mochten de kooplieden in de kerk beurs houden.
Vanaf 1632 vonden de vergaderingen van de Kerkenraad afwisselend plaats in de Oude en Nieuwe Kerk.
Door de bouw van het stadhuis aan de Dam won de Nieuwe Kerk aan inbloed en werd definitief de hoofdkerk. Sinds die tijd nam het belang van de Oude Kerk af.

Referenties

  1. Cornelis Jansz (1571-03-06 (Julian))
  2. Janneken de Clerck (11 okt 1592)
  3. Joris van Nieulandt (19 feb 1598)
  4. Anthonij Luijkas de Vos (7 sep 1608)
  5. Dirk Gerrits Jongevelt (15 mei 1611)
  6. Neeltje Cornelis (15 mei 1611)
  7. Vroutje Cornelis (5 mrt 1620)
  8. Cornelis Cornelisz (5 mrt 1620)
  9. Jacob Ericks (25 mrt 1620)
  10. Lijsbet Meijnders (7 sep 1625)
  11. Joris Jorisz van Nieulandt (1 jun 1626)
  12. Neeltje Cornelis (26 jun 1626)
  13. Metje Wessels (28 jun 1626)
  14. Agnietje Jans (27 apr 1627)
  15. Kniertje Hendriks (23 nov 1628)
  16. Steven Robbertsz (23 nov 1628)
  17. Barbara Thomas (18 mrt 1629)
  18. Ursela Gerrits (19 mei 1630)
  19. Geertruit Gerrits (7 jan 1635)
  20. Neeltje Cornelis (22 nov 1635)
  21. Catarina Pieters van den Broeck (22 nov 1635)
  22. Gerrit Dircx (22 nov 1635)
  23. Trijntje Gerrits (3 sep 1637)
  24. Gerrit Dircx (1 sep 1639)
  25. Cornelis Cornelisz (1 aug 1645)
  26. Vroutje Cornelis (1 aug 1645)
  27. Aaltje Cornelis (20 jul 1651)
  28. Theodorus Brandolphus (21 jan 1652)
  29. Trijntje Jans (26 nov 1652)
  30. Theodorus Brandolphus (26 nov 1656)
  31. Janneken de Clerck (26 nov 1656)
  32. Gezin van Jan Lubbertsz Paus en Barbara Thomas
    1. Jan Lubbertsz Paus
    2. Barbara Thomas
  33. Barbara Thomas (8 sep 1658)
  34. Jan Lubbertsz Paus (8 sep 1658)
  35. Cornelis Blaauw (1 apr 1660)
  36. Jannetje Cornelis (25 jul 1660)
  37. Simon Theunisz Bleuset (25 jul 1660)
  38. Gezin van Simon Theunisz Bleuset en Jannetje Cornelis
    1. Jannetje Cornelis
    2. Simon Theunisz Bleuset
  39. Maria van Nieulandt (4 mrt 1661)
  40. Johannes Brandolphus (4 mrt 1661)
  41. Luijcas Blaauw (14 apr 1662)
  42. Joris van Nieulandt (30 nov 1662)
  43. Janneken de Clerck (30 nov 1662)
  44. Joris van Nieulandt (27 sep 1670)
  45. Janneken de Clerck (27 sep 1670)
  46. Dirk Gerrits Jongevelt (4 sep 1679)
  47. Jan Hendricks van der Lugt (27 nov 1687)
  48. Catrina Pattijn (20 jul 1691)
  49. Cornelis Blaauw (20 jul 1691)
  50. Annetje Joosten van Eijkhout (29 okt 1693)
  51. Anna Pieters van Eijkhout (29 okt 1693)
  52. Harmen Cornelisz Swart (27 jan 1695)
  53. Frederick van Eerden (21 nov 1701)
  54. Catrina Pattijn (30 jun 1724)
  55. Cornelis Blaauw (30 jun 1724)
  56. Marretje Paulus (28 mrt 1745)
  57. Elisabeth de Wilde (11 jun 1750)
  58. Cornelis Silleman (11 jun 1750)
  59. Cornelia van Eerden (27 nov 1751)
  60. Johanna Gesina Lebbink (26 aug 1783)
  61. Jentje Lucas van IJken (9 mrt 1788)
  62. Jan Harmens Schuuring (9 mrt 1788)
  63. Engelbertus Reeder (16 jan 1803)
  64. Aagje Sjoerds (16 jan 1803)
  65. Catharina Breukers (25 okt 1804)
  66. Jacobus Jansen (25 okt 1804)
  67. Elisabeth Silleman (28 okt 1808)
  68. Harmanus Meijer (28 okt 1808)